Darmkanker: voorkomen blijft beter dan genezen
Darmkanker is de op twee na meest voorkomende vorm van kanker in ons land. Erfelijke aanleg, het feit dat we almaar ouder worden én vaker een ongezonde leefstijl hebben dragen hieraan bij. De keerzijde van deze sombere statistiek is dat deze vorm van kanker goed te behandelen is en artsen dankzij verbeterde screening steeds vaker patiënten opsporen vóór ze symptomen ontwikkelen. Stichting Darmkanker steunt wetenschappelijk onderzoek naar nieuwe behandelingen en steunt mensen die door de ziekte zijn getroffen. Dat is minstens zo belangrijk, want de gevolgen van een darmkankerbehandeling kunnen erg ingrijpend zijn.
“Dankzij het bevolkingsonderzoek dat in 2015 is gestart sporen we poliepen op, goedaardige gezwellen die kunnen uitgroeien tot kwaadaardige, waardoor al vele levens zijn gered” aldus Arnica Nijhof, belangenbehartiger en beleidsadviseur bij Stichting Darmkanker. “Als mensen worden behandeld in een voorstadium verlaagt het aantal nieuwe darmkankerpatiënten in de statistieken. Dat neemt niet weg dat we het totaal aantal mensen met darmkanker zien stijgen. Dat wordt deels veroorzaakt door de vergrijzing, de kans op kanker neemt nu eenmaal toe met het ouder worden én patiënten worden ouder. Maar ook een ongezonde levensstijl draagt hiertoe bij, omdat die helaas de kans op darmkanker verhoogt. Over het algemeen eten we te weinig groente en fruit, teveel rood vlees en industrieel bewerkt voedsel, drinken we teveel gesuikerde dranken en alcohol en bewegen we veel te weinig. Je kunt genetisch belast zijn en ondanks een gezonde levensstijl darmkanker ontwikkelen, maar ook andersom: gezond leven biedt geen garantie om géén darmkanker te krijgen. Je kunt gewoon pech hebben. Dat laatste betekent ‘je kunt nooit zeggen/stellen eigen schuld, dikke bult.’
Extreme vermoeidheid
In de behandeling van darmkanker wordt vooruitgang geboekt. Voor een deel is dat te danken aan de verbetering van de traditionele methoden: chemotherapie is effectiever en bestraling is gerichter. We krijgen meer inzicht in waarom een behandeling bij de ene persoon (of soort tumor) wel aanslaat, en bij de ander niet. Daardoor kan gerichter worden behandeld, zegt Arnica Nijhof. “Als een tumor wordt ontdekt, wordt steeds vaker de genetische structuur ervan in kaart gebracht, zodat de gekozen medicijnen veel meer effect hebben. Elke vorm van darmkanker is uniek, doordat de tumor over verschillende eigenschappen beschikt die biomarkers worden genoemd. Biomarkers kunnen van invloed zijn op het verloop van de ziekte maar ook voor welke behandeling de tumor gevoelig is. Er wordt in eerste instantie nog steeds gekeken of er bloed in de ontlasting zit, maar daarnaast bestaat er nu ook bijvoorbeeld een test die specifiek kijkt of twee specifieke eiwitten aanwezig zijn. Daardoor kan darmkanker in sommige gevallen veel gerichter behandeld worden. Maar de arts beslist of er aanleiding is om te testen op biomarkers, dus dit gebeurt niet direct en zeker niet bij iedereen.”
Coaching traject voor patiënten
Daarnaast zijn operaties minder ingrijpend door het laten slinken van de tumor. Een combinatie van chemo en bestraling en verfijnde operatietechnieken dragen daaraan bij. Patiënten die vroeger een permanente stoma kregen, krijgen nu bijvoorbeeld een tijdelijk stoma. Dat neemt niet weg, dat de diagnose darmkanker ook dan hard kan aankomen en een lang hersteltraject vergen. De patiënt staat ook voor ingrijpende beslissingen. Stel, je bent een uitvoerend musicus en speelt op hoog niveau. De arts stelt chemotherapie voor, maar dit kan als bijwerking neuropathie veroorzaken. Hierdoor verandert het gevoel bijvoorbeeld in je handen of vingers, waardoor je niet meer goed je instrument kunt bespelen. Wat zou je in zo’n situatie doen? Ervaringsdeskundigen van Stichting Darmkanker kunnen je bijstaan in het maken van dergelijke afwegingen. Daarnaast biedt Stichting Darmkanker een ‘Veerkrachtprogramma’ aan: Sterk na Darmkanker. Voor mensen die de diagnose darmkanker hebben gekregen. Aanvullend op dit gratis, online programma bieden wij coaching aan. Dit traject is voor alle mensen die darmkanker hebben of leven met de gevolgen ervan. Veel (ex)- patiënten hebben nog lang last van extreme vermoeidheid. Ik hoorde een treffende vergelijking over hoe deze vermoeidheid ervaren wordt, namelijk met het beklimmen van een steile berg, in de volle zon en met een dikke zware bontjas aan. Zorgprofessionals weten niet goed wat er aan te doen is of hebben daar onvoldoende oog voor, de behandeling is immers al achter de rug. Onze coach kan helpen met dit proces. Zo kunnen kleine aanpassingen in het slaapritme al helpen. In het begin, na de zware behandelingen, is het niet erg om overdag nog veel te slapen. Het dag- en nachtritme kan er zelfs tijdelijk door veranderen. Maar op een bepaald moment is het belangrijk weer een goede balans tussen waken en slapen te vinden. Wij kunnen patiënten helpen daarin weer een goede balans te vinden, samen te ontdekken waar de energie weglekt. We helpen hen zich mentaal beter te voelen, wat weer een positief effect heeft op hun fysieke welzijn – en vice versa.”
Overlevingskansen optimaliseren
De verhoogde overlevingskansen van darmkanker bewijzen hoe sterk de medische vooruitgang is. Een diagnose die ooit een doodvonnis was, eindigt steeds vaker bij genezing. Maar de ziekte toont ook aan dat maatschappelijke factoren de uitkomst van dat genezingsproces negatief kunnen beïnvloeden. Sinds de jaren zestig beweegt de Nederlander dagelijks minder in plaats van meer. ‘Zitten is het nieuwe roken’, wordt weleens gezet. En ook de strijd tegen alcoholmisbruik, overgewicht en ongezond eten blijft een moeizame. Er is nog geen magic bullet in de behandeling van darmkanker, dus het voorkomen van de ziekte en het opsporen van tumoren in een vroeg stadium blijft van essentieel belang om de overlevingskansen te optimaliseren. Stichting Darmkanker speelt een belangrijke rol bij elk aspect van de ziekte : het stimuleren van wetenschappelijk onderzoek naar (nog) betere behandelingen, het begeleiden van patiënten en het vergroten van de bewustwording rond de ziekte. Wie deze goede doelen financieel steunt, helpt zodoende ook op verschillende vlakken aan het creëren van een samenleving die fysiek gezonder is en mentaal veerkrachtiger.