Erflater aan het goede doel
Laat niet na om na te laten en word erflater aan het goede doel
We kennen allemaal wel iemand met succes. Helaas herkent de Belastingdienst ook mensen met succes. Daarvoor is ooit een bijzondere erfbelasting bedacht: Successierecht. Dat we over het succesvol opgebouwde vermogen na overlijden nogmaals belastingheffing plaats laten vinden, is bij wet geregeld. Het maakt niets uit dat er al veelvuldig (vennootschapsbelasting, inkomstenbelasting, accijnzen, btw e.d.) aan belasting is geheven. Uiteraard kun je gedurende je hele leven schenken aan kinderen, familie en vrienden. In dit artikel staan we stil bij nalaten aan het goede doel en komen enkele zaken aan bod, die erflaters met praktische tips op weg kunnen helpen.
• Welke goede doelen komen in mijn nalatenschap
terecht?
• Hoe stel ik een goed testament op?
• Wat mag ik verwachten van goede doelen die mijn
laatste wil gaan uitvoeren?
“Je succes delen met anderen, daar word je pas echt rijker van.”
Guus Loomans werkt circa dertien jaar als Charity Manager bij Rabobank en is twee decennia actief in de wereld van filantropie. Rabobank Charity Management richt zich op private cliënten van Rabobank Wealth Management en Private Banking. Naast structurering voor private en corporate vermogensfondsen en stichtingen in oprichting, helpt hij klanten met schenken en nalaten aan goede doelen. Charity Management bedient cliënten die minimaal € 50.000 willen schenken en/of nalaten, ontstaan uit de ondernemersgedachte dat je succes deelt vanuit de samenleving waarin we leven en werken. Een typische stakeholdergedachte, die goed past bij een coöperatie en die zich richt op ‘stakeholders’, zoals de samenleving, de natuur, klanten, leveranciers, stichtingen en verenigingen en medewerkers.
Als je een erfenis ontvangt, moet je daar vaak erfbelasting over betalen, afhankelijk van de relatie die de erfgenaam met de overledene had en de waarde van de erfenis, zie de tabel voor het belastingjaar 2022. Het komt steeds vaker voor dat een percentage van de nalatenschap wordt ingezet voor het goede doel. Volgens een onderzoek van de VU[1] zou dat in de ‘golden age of philantropy’ wel eens € 86 miljard voor goede doelen kunnen behelzen.
In het belastingjaar 2022 gelden de volgende erfbelastingtarieven voor natuurlijke personen:
Welke goede doelen komen in mijn nalatenschap terecht?
Erflaters maken keuzes en bezien hun leven op speciale ‘moments of truth’, dat kan een ziekte zijn, een passie voor dans, natuur, muziek of kinderen die geen gelijke kansen krijgen, rechtvaardigheid voor diverse mensenrechten of hulp vanuit humane en/of religieuze normen en waarden. Door na te laten aan een Algemeen Nut Beogende Instelling (ANBI) kun je tevens de erfbelasting, zie hierboven, volledig vermijden. Een goed voorbeeld is het Gieskes Strijbis Fonds[2]Fout! De hyperlinkverwijzing is ongeldig., het vermogensfonds zet haar middelen in voor een viertal thema's die de oprichters na hun overlijden testamentair hebben bepaald. De meeste erflaters kiezen voor goede doelen die minimaal een ANBI-status hebben.
De oprichters stellen vaker extra randvoorwaarden, zoals anonimiteit of beperkte bekendheid in een ‘inner circle’ en de duur van ondersteuning. Zij eisen een geloofwaardig trackrecord van successen en dat er sprake is van enige urgentie en een goede beschrijving in hun testament. Zij stellen voorwaarden aan de executie van het testament in de vorm van een eigen fonds op naam, een eigen stichting of gemeenschapsfonds. Er zijn ruim 43.000 goede doelen die voldoen aan de ANBI-wetgeving, dus er valt echt iets te kiezen. Zo kijkt Rabobank Charity Management primair naar de wensen van de erflater en de continuïteit van het goede doel, de exit strategie en de impact van het goede doel in kwestie. Als je tijdens je leven goede doelen hebt gesteund, is er ook een goede reden, om dat in je nalatenschap te doen. Immers, je hebt organisaties al goed leren kennen en je kunt zelf een balans opmaken van hun goede werk in je nalatenschap en of er sprake is van een goed handelingsperspectief.
Handelingsperspectief
Ik merk dat het geefgedrag is veranderd, men wil ook een handelingsperspectief bieden, zoals goede scholing met kans op werk, eerlijke beloning, gelijke kansen, biologische landbouw tegen een hogere prijs van het eindproduct, een neutraal gefinancierd ziekenhuis met micro insurance systeem voor patiënten en een overheid die dat mogelijk maakt. Het moet dus duurzamer en nog liever volgens de principes van ‘cradle to cradle’. In de circulaire economie mag je geen energie, mens, dier, plant of voedsel meer verspillen. En dat is een verheven uitgangspunt, wat gelukkig voortdurend dichterbij komt. Het gaat niet vanzelf.
Nalaten met impact
Onder impact verstaan wij in algemene zin positieve, negatieve, bedoelde en onbedoelde veranderingen die plaatsvinden voor alle stakeholders die jouw ondersteuning bij testament gaan ontvangen. We streven ernaar dat de ondersteunde acties van het goede doel positief bijdragen aan het leven van deze stakeholders. Effectief Altruïsme gaat nog wat dieper op deze materie in[3].Fout! De hyperlinkverwijzing is ongeldig.
Continuïteit
Essentieel bij nalaten; een goed doel dat zich vijftig jaar heeft bewezen en bestaansrecht heeft, komt eerder in aanmerking voor een toekomstige nalatenschap dan een goed doel dat een beperkt trackrecord heeft van vijf jaar, een bestuur dat nog amper successen kan laten zien en nog niet in staat is haar bestaansrecht te rechtvaardigen. Heb je passie voor een jonge stichting, help hen dan tijdens je leven is hier een voornaam devies.
Exit strategie
Daarnaast is het een trend dat er wordt nagedacht over een exit voor zowel de ontvanger als voor de erflater. Een vraag die aan bod komt is: Wanneer ben je als goed doel eigenlijk klaar met je missie, doelstelling of project? Stel die vraag aan het begin van een traject. De antwoorden helpen je om te kiezen. Tot slot is verificatie belangrijk en dan is het nuttig om te vragen naar de drie grootste successen. En als je dat succes deelt, is dat een goed uitgangspunt om een opname in je testament te overwegen.
Hoe stel ik een goed testament op? Hieronder deel ik enige uitgangspunten:
Erfgenaam
Kies een erfgenaam als je een percentage van jouw erfenis wilt nalaten. Als erfgenaam heeft het goede doel alleen of samen met andere erfgenamen recht op de gehele nalatenschap. Dit deel, meestal een percentage, wordt ook wel de erfstelling genoemd. Het goede doel en eventuele mede-erfgenamen erven dan alle baten en schulden van de nalatenschap.
Legataris
Wil je een geldbedrag of goederen nalaten aan het goede doel? Kies dan een legataris, deze ontvangt een legaat. Dit kan een vaststaand geldbedrag zijn, maar ook een bepaald goed, zoals een huis, een auto of een schilderij. Als het schilderij of kunstwerk museaal is voor de Collectie Nederland, dan bestaat er een mooie regeling waarbij 120 procent van de taxatiewaarde van de belastingaanslag over de nalatenschap in overleg met de fiscus kan worden verrekend.
Welk bedrag is usance om na te laten?
Het is verstandig om te kijken naar de omvang van het goede doel en daar jouw nalatenschap op af te stemmen. Laat in beginsel niet meer na dan 10 procent van de jaarlijkse omzet van het goede doel. Wil je meer nalaten, bedenk dan een specifieke bestemming in overleg met het goede doel! In een testament staan vaak vaste bedragen, maar je kunt ook benoemen welk percentage van jouw vermogen wordt nagelaten aan een goed doel. Je weet namelijk nog niet hoeveel vermogen er later is om na te laten.
Zet ik mijn nalatenschap lokaal, nationaal of internationaal in?
Bij sommige landelijke goede doelen, zoals Nationale Vereniging de Zonnebloem, Stichting Oranje Fonds en het Prins Bernhard Cultuurfonds, is het mogelijk om uw nalatenschap in te zetten voor uw eigen leefomgeving. Uw notaris kan u vertellen op welke manier dit in uw testament omschreven kan worden. Rabobank Charity Management is ook betrokken bij het oprichten en adviseren van Lokale Coöperatie Geefkringen in Nederland[4] en lokale gemeenschapsfondsen zoals WIJ[5].
Wat mag ik verwachten van goede doelen, die mijn laatste wil gaan uitvoeren?
Sommige erflaters hebben specifieke wensen, het is dan belangrijk om voorafgaand die wensen te toetsen bij het goede doel. Zo wilde een klant zijn monumentale woning voor vier eeuwen in stand houden en er kwamen dagelijks projectontwikkelaars informeren. We hebben dat deels opgelost door de woning onder te brengen bij Vereniging Hendrick de Keyser[6] en bij ongewenste verkoop de opbrengsten ten goede te laten komen aan een andere stichting. De erflater is later ereburger geworden. Op papier kun je alles regelen bij een notaris. De uitvoering van die afspraken is soms, door veranderingen in de tijd, niet uitvoerbaar. Het is wijs om je testament elke vijf jaar te checken. Als voorbeeld noem ik een verouderde nalatenschap aan Anti-Apartheidsorganisatie Comité Zuid-Afrika[7], dat ontbonden is. Probeer als executeur dan maar de nalatenschap uit te voeren. Zorg dat in je testament je wensen altijd parallel lopen met de uitgangspunten van het goede doel.
Tot slot: De uitvoerbaarheid van de laatste wil van de erflater is een heilige plicht voor het goede doel, anders mag je de nalatenschap wat mij betreft niet aanvaarden. Om die reden is het slim om naast een primaire omschreven bepaling, een secundaire bepaling op te nemen dat de nalatenschap naar de algemene middelen van het goede doel mag gaan, als blijkt dat de primaire wens van de erflater al gerealiseerd is of niet uitvoerbaar is omdat de doelstelling reeds is gerealiseerd of die monumentale kerk niet langer bestaat, hetzij commercieel wordt geëxploiteerd.
[1] Volgens de VU afdeling Filantropie wordt in de komende ‘Golden Age of Filantrophy’ tot 2059 naar schatting € 2.412 miljard nagelaten. Bij ongewijzigd beleid gaat daarvan € 86 - € 106 miljard naar algemeen nut beogende instellingen.
Dat biedt perspectief voor alle goede doelen en zij die steun kunnen gebruiken.
[2] https://gieskesstrijbisfonds.nl.
[3] https://effectiefaltruisme.nl.
[4] https://cooperatiekring.nl.
[5] https://wijdemerenfonds.nl.
[6] https://www.hendrickdekeyser.nl.
[7] De missie en de doelstelling zijn wel bereikt toen in 1990 Nelson Mandela vrij werd gelaten en later president werd. Ik hoop dat de andere 43.000 goede doelen ook op korte termijn ontbonden worden als een ziekte, kansongelijkheid, armoede uit de wereld is, mede dankzij jouw steun als erflater aan goede doelen.
