Van het anonieme stukje vlees weer een dier maken

Elke dag een goedkoop stukje vlees is geen mensenrecht, maar een waardig bestaan is wel een recht voor de miljoenen dieren die wij tot vlees verwerken. Vooral varkens hebben het zwaar, in overvolle stallen, waar ze elkaars staarten afbijten van frustratie en door ammoniak verpeste lucht inademen. De voorbije vijfentwintig jaar ijverde Varkens in Nood met succes voor verbeteringen in de varkenshouderij. Maar de weg naar een natuurlijker bestaan is nog lang.

Tekst: Jeroen Kuypers

Het varken is een sociaal en slim dier, even intelligent als een hond. Fysiek lijken ze zelfs zo sterk op ons dat er mensenlevens zijn gered door het transplanteren van varkensharten. “Toch zullen de consumenten die genieten van een varkenskotelet gruwen van het feit dat Aziaten hond durven eten,” zegt Frederieke Schouten, dierenarts en voorzitter van de Stichting Varkens in Nood. “Een van de problemen waar wij tegenaan lopen is dat veel mensen de link niet leggen tussen dat mooie dier en het anonieme stukje vlees dat ze in de supermarkt kopen. Overal wordt doelbewust die associatie teniet gedaan. De tijd dat er bij de slager een half karkas aan een haak hing, ligt ook al jaren achter ons.”

Vetmesten en verveling

De aanzetten tot wat de vee-industrie zou worden stammen uit de jaren zestig. Stallen werden megastallen. Duizenden varkens leven in betonnen hokken en zeugen worden al snel van hun biggen gescheiden. Een kort leven van vetmesten en verveling dat eindigt in het slachthuis, met een gang van 650 varkens per uur. “Tegen de tijd dat de eerste vraagtekens werden geplaatst bij de industriële varkenshouderij waren we al twintig jaar verder,” zegt Frederieke Schouten, “maar het duurde tot 1997, het jaar van de varkenspest, dat er een eerste maatschappelijke bewustwording kwam. Miljoenen gezonde varkens werden afgemaakt (“geruimd”). Onnodig, omdat ons land helaas doelbewust een non vaccinatiebeleid heeft aangenomen. In dat jaar is onze stichting opgericht en vanaf dat moment zijn wij ons gaan inzetten voor een verbetering van de levensomstandigheden van de varkens.” “Ik heb zelf zeven jaar als dierenarts in de vee-industrie gewerkt. De misstanden en de ontelbare welzijnsproblemen heb ik van dichtbij gezien. Honderden varkensstallen heb ik bezocht. Elke dag keek ik varkens in de ogen. Ik glimlachte om de nieuwsgierige, ondeugende biggetjes en raakte ontroerd door het zachte knorren waarmee een zeug haar biggen roept. Zélfs tussen de stangen van de kraamkooi waarin ze haar dagen moet slijten. Het heeft mijn lot voor altijd met dat van hen verbonden. Als dierenarts was het nauwelijks mogelijk is om het leven van varkens écht te verbeteren. Daarom ben ik gestopt als veearts en ben ik 2016 bij Varkens in Nood gaan werken.”

Handhaven wetgeving

Varkens in Nood heeft jaar na jaar successen behaald. Supermarken besloten geen vlees van gecastreerde biggen meer te verkopen, er is afleidingsmateriaal gekomen in de hokken, zoals strovangers, veevervoerders kregen strengere eisen opgelegd om te voorkomen dat de dieren onderweg oververhit rakten. “Op papier is wel veel wetgeving, maar dat betekent helaas niet dat die ook altijd wordt nageleefd,” merkt Frederieke Schouten op. “Misstanden in de slachthuizen komen bijvoorbeeld nog steeds voor en altijd weer moeten de autoriteiten ingrijpen als wij die naar aanleiding van een actie met verborgen camera in de openbaarheid brengen. Maar die beelden maken ook veel los bij burgers. Hoeveel mailtjes wij niet krijgen dat dit nu toch echt de druppel is en dat ze nu stoppen met vlees eten. Ineens is dat anonieme stukje vlees weer een levend dier geworden, met gevoelens als pijn en angst, zoals wij.”

"Varkens in Noord heeft aangetoond dat een prijsverhoging van amper tien cent per ons al een verbetering in dierenwelzijn kan opleveren."

Vijfsterren varkensboerderijen

De misstanden in de vee-industrie zijn niet simpelweg de schuld van de boeren. De varkensboer wordt financieel onder druk gezet door de supermarktketens om zo goedkoop mogelijk te produceren. Toch heeft Varkens in Nood aangetoond dat een prijsverhoging van amper tien cent per ons al een verbetering in dierenwelzijn kan opleveren. De jarenlange consequente acties van de stichting overtuigen steeds meer mensen ervan dat het anders moet en ook kan. “Er bestaan tegenwoordig vijfsterren varkensboerderijen. We hebben ze op onze website in kaart gebracht. Daar leven varkens in de buitenlucht, met modderpoelen, en voeden de zeugen zelf hun biggen op. Dan zie je het natuurlijk gedrag terugkomen en dan merk je als bezoeker hoe slim, speels en nieuwsgierig varkens zijn. Deze dieren zijn gelukkig en dus ook gezond, maar ook de boeren zijn gelukkiger. Een van hen vertelde me hoe hij vroeger halve dagen onder TL licht biggen zat te castreren, onverdoofd, en hoe hij nu genoot van de dieren en weer trots was op zijn
werk.”

Geen of Minder

Om zijn varkens een goed leven te kunnen bieden heeft de varkensboer een veel hogere prijs nodig, om de boer die prijs te kunnen betalen moet de consument bereid zijn een hogere prijs neer te tellen voor zijn vlees. Dat zal dan geen dagelijks varkenslapje meer zijn. Eet geen of minder, moet het devies zijn als het over vlees gaat. Ook deze evolutie is  inmiddels ingezet. “Veertig procent van de Nederlanders geeft aan flexitariër te zijn. Dat kan betekenen dat ze om de dag vlees eten of slechts eenmaal in de maand. Maar hoe dan ook niet langer elke dag. En de vraag is hoe lang we, als maatschappij, überhaupt dit model van de vee-industrie nog kunnen volhouden. Er is een stikstofcrisis, er is een klimaatcrisis, waaraan deze industrie een belangrijke bijdrage levert. Maar er is ook de opkomst van het zogeheten kweekvlees, terwijl tegelijk de plantaardige vleesvervangers steeds smakelijker worden. En dan zijn er nog de epidemieën, zoals de vogelgriep bij het pluimvee,  en de Afrikaanse varkenspest, die met de  regelmaat van de klok zullen terugkeren. Die zijn niet alleen voor de opgesloten productiedieren bijzonder bedreigend  maar uiteindelijk ook voor ons, omdat megastallen ideale broedplaatsen zijn voor virussen om te muteren en over te springen naar een menselijke gastheer.”

Transformatieproces

Varkens in Nood ziet een toekomst waarin mensen in harmonie leven met de natuur. Een wereld waar de mens respectvol omgaat met de dieren en de planeet. Frederieke Schouten: “Wij beseffen dat dit transformatieproces tijd nodig heeft. Dat geldt voor de boeren en de handelaren maar ook voor de consumenten. Sommige mensen eten steeds minder vlees en andere dierlijke producten en uiteindelijk helemaal niet meer, anderen schakelen over op biologische producten en blijven flexitariër. Daar willen wij als stichting niets over opdringen. Belangrijk is echter wel dat we als maatschappij besluiten dat dieren een leven krijgen dat past bij hun behoeftes,  dat het waard is om te leven, wat hun einde ook is. Varkens moeten uit de overvolle stallen naar de buitenlucht. Ze moeten kunnen wroeten en spelen, voor  hun eigen kroost zorgen. We moeten de dieren gaan zien zoals ze zijn: individuen, met recht op een waardig leven. Dat zal mensen ook blijer maken. Nu kijken we massaal weg van het leed maar voelen dat er iets niet in de haak is. Om daar te komen, zijn onze acties broodnodig. Varkens in Nood strijdt elke dag om de positie van varkens te verbeteren en het publiek te informeren over de misstanden in de varkensindustrie. We hebben de steun van donateurs even hard nodig als tijdens het begin van ons bestaan en zijn dus enorm dankbaar voor alle trouwe donateurs die ons werk nu al jaren mogelijk maken.”

Meer informatie

Stichting Varkens in Nood
Tilanusstraat 8b
1091 BH Amsterdam
www.varkensinnood.nl
KvK-nummer: 41217397
ANBI/RSIN-nummer: 806211593

Wilt u meer weten over nalatenaan Varkens in Nood?
Bestuurslid Eefje Klinkenberg gaat graag met u in gesprek. Uiteraard is alles wat we bespreken vertrouwelijk en vrijblijvend, u bent tot niets verplicht.

Bel Eefje op 020-617 77 57 of e-mail naar: eefje@varkensinnood.nl