Een veilige en stabiele leefomgeving is cruciaal voor een goede toekomst van kinderen

(Internationale) kinderhulp- en kinderrechtenorganisaties richten zich op de noden van kinderen. Organisaties zien nog steeds een stijgende behoefte aan hulp. Internationaal gaat het om het bieden van een veilige leefomgeving in gebieden waar oorlog en armoede is. Misbruik, mishandeling en kinderarbeid zijn andere aandachtgebieden. Ook in Nederland ervaren kinderen onrecht, zoals waterafsluitingen, dak- en thuisloosheid en armoede. Kinderen leven in kwetsbare omstandigheden. In gesprek met organisaties die zich bezighouden met kinderhulp en kinderrechten komt de veilige woonomgeving steeds terug als belangrijkste bron voor een goede toekomst van kinderen. Deelnemers aan het gesprek zijn Vasili Triantos van de organisatie International Kinderhulp, Carrie van der Kroon van Defence for Children en Jonathan van Dijke van Woord en Daad. Eva Notté van Terres des Hommes leverde apart een bijdrage. Internationale Kinderhulp Nederland (IKN).

Internationale Kinderhulp Nederland (IKN)

Internationale Kinderhulp is een organisatie die volledig uit vrijwilligers bestaat. Ook de voorzitter van de stichting, Vasili Triantos, verricht deze functie naast zijn werk bij de Politie. De stichting werd in 1994 door de ouders van Vasili opgericht. ‘We zorgen voor kinderen die niet meer door hun ouders verzorgd kunnen worden, vaak zijn dit weeskinderen. Er wordt hun een thuis geboden en de kinderen groeien op in een warme en veilige gezinsomgeving. Ze krijgen de kans zichzelf te ontplooien en hun dromen over een mooie toekomst waar te maken.’ In 2004 werd, de broer van Vasili, Lambro Triantos directeur van de stichting. Hij was tot die tijd een succesvol ondernemer met een zeer groot netwerk. Onder zijn leiding groeide IKN uit tot een grote stichting met 8 medewerkers. Lambro overleed in 2012. Vasili: ‘Er ontstond toen een nieuwe situatie en daardoor moest een reorganisatie plaatsvinden. Alle processen, inkomsten en uitgaven werden onder de loep genomen met maar één doel: De organisatie dusdanig efficiënt maken zodat zoveel mogelijk geld ter ondersteuning naar de projecten kon worden overgemaakt. Het IKN werkt nu nog uitsluitend met vrijwilligers. Met deze club enthousiaste mensen zorgen wij ervoor dat kinderen in gezinsverband opvoeding en opleidingen krijgen.’ De organisatie in Nederland maakt deel uit van de internationale organisatie International Children’s Care (ICC) en is actief in 11 landen verdeeld over de wereld.

Defence for Children Nederland

Defence for Children Nederland komt op voor de rechten van alle kinderen, met extra aandacht voor kinderen in de kwetsbaarste situaties. Carrie van der Kroon is Manager Communicatie, Public Affairs & de Kinderrechtenhelpdesk. De organisatie is gevestigd in een oud weeshuis in Leiden. Hier verbleven vroeger kinderen die ook in de textielindustrie van Leiden hebben gewerkt. Vroeger was dit geen fijne plek voor de kinderen. Vanuit dat weeshuis komt de organisatie nu op voor de rechten van kinderen door het geven van gratis juridisch advies in individuele zaken, maar ook door te werken aan structurele oplossingen, bijvoorbeeld door onderzoek, voorlichting en het geven van advies aan de overheid betere wetgeving en beleid voor kinderen. ‘Wij zijn advocaat van alle kinderen, al 41 jaar. Via onze Kinderrechtenhelpdesk bieden we gratis juridisch advies aan kinderen, ouders, advocaten en hulpverleners in zaken waarin kinderrechten in het geding zijn. Want ook in Nederland ervaren veel kinderen onrecht en een gebrek aan hulp. Zo zijn er duizenden kinderen in Nederland dak- of thuisloos, moeten kinderen lang wachten op mentale zorg en komen steeds meer kinderen thuis te zitten na een conflict met school of doordat de juiste ondersteuning voor een kind op school niet geboden kan worden. En dat in het rijke Nederland.’ Ze spreekt moeders met baby’s die op straat zijn beland of in een auto of een caravan slapen. Ze lopen vast in het systeem en komen van het ene in het andere probleem terecht. ‘Een gezonde en veilige woonomgeving is niet vanzelfsprekend. Wij zien ook problemen met de kwaliteit van woningen, zoals schimmel, die blijvende gezondheidsschade veroorzaken.’ Ze noemt ook het niet-gegarandeerde recht op water bij het afsluiten van voorzieningen kwalijk. ‘Wij hebben een rechtszaak gevoerd tegen de staat en waterbedrijven en die gewonnen maar we horen alsnog dat gezinnen met kinderen afgesloten worden van het water. Wat betekenen kinderrechten dan?’ Er is, kortom, ook in Nederland veel urgentie. ‘Omdat kinderen zichzelf niet kunnen verdedigen tegen onrecht, doen wij het.’

Woord en Daad

Woord en Daad. Krachten werden gebundeld. Duizenden vrijwilligers en donateurs vormen een stevig netwerk. Samen met lokale partners bereikt Woord en Daad zo’n 30.000 kinderen met toegang tot christelijk onderwijs, maaltijden en medische zorg. Bijna 3.000 kinderen ontvangen steun na uitbuiting en bijna 20.000 kinderen ontvangen steun om uitbuiting te voorkomen. Daarnaast volgen ouders trainingen en leren docenten beter lesgeven. Zo draagt de stichting bij aan een stabiele leefomgeving en een betere toekomst. Stichting Woord en Daad is een christelijke organisatie die wereldwijd werkt aan duurzame verandering voor mensen in armoede, met thema’s als onderwijs, werk & opleiding, agrarische ontwikkeling, duurzaam water en noodhulp. Jonathan van Dijke is projectleider bij de stichting. ‘We werken met lokale partners in meer dan 20 landen waarvan veel in Afrika. Onze programma’s richten zich op het versterken van families, veerkracht van huishoudens en verbetering van kinderbeschermingssystemen. Hij bezocht in februari het centraal-afrikaanse land Tsjaad, dat de op 3 na laagste score heeft op kinderrechten (Bron Kidsrights). ‘Armoede is het grondprobleem. Veel kinderen vluchten daardoor de straat op, maar raken vervolgens in een uitzichtloze spiraal van geweld, verdovende middelen en uitbuiting. Ik bezocht een opvangplek voor deze jongeren waar onze partnerorganisatie hen liefde, aandacht en waardigheid proberen te geven door psychologische hulp en basaal onderwijs. Je ziet sommige van hen opbloeien en gaan dromen over een toekomst!’

Terre des Hommes

Terre des Hommes strijdt al vanaf 1960 tegen uitbuiting van kinderen. Antoine de Saint-Exupéry was een Franse schrijver en piloot. Hij vloog met zijn postvliegtuigje onder andere over Afrika. Hij schreef het boek Terre des Hommes. In dit boek riep hij de mensen der aarde op hun verantwoordelijkheid te nemen en solidair te zijn. Want, zei hij: ‘Er is geen derde wereld. Er is één wereld en daar zijn we allemaal verantwoordelijk voor.’ Edmond Kaiser richtte in 1960 de kinderhulporganisatie Terre des Hommes op. In 1966 volgden vrijwilligers in Nederland zijn voorbeeld. Het stoppen van kinderuitbuiting werd de missie van Terre des Hommes Nederland. Kinderuitbuiting is de meest ernstige schending van de rechten van het kind. Eva Notté is onderzoeker en adviseur bij Terre des Hommes. Door onderzoek zoekt zij naar oplossingen om de kernoorzaak van kinderuitbuiting en de systemen daaromheen aan te pakken. ‘Ik doe niet alleen onderzoek over kinderen, maar ook mét kinderen. Het Internationaal Verdrag betreffende de Rechten van het Kind van de Verenigde Naties vormt de basis voor ons werk en het recht om gehoord te worden is ook een recht. Door middel van onderzoek luisteren wij naar kinderen en brengen we hun verhalen naar hen die echt een verschil kunnen maken.’

Politieke Uitdagingen en samenwerking

Eva Notté: ‘De afgelopen jaren zijn erg pittig geweest voor organisaties zoals die van ons. Wereldwijd zien we een trend waarbij kinderen en ontwikkelingshulp niet langer als een prioriteit worden gezien en dit voel je ook terug in de beschikbare gelden, bijvoorbeeld vanuit de Verenigde Staten, Europa maar ook vanuit Nederland waar eerst een groter budget beschikbaar was. Programma’s die al jarenlang draaiden dreigen nu af te lopen omdat er geen financiering meer is. In sommige gevallen was dit zo abrupt dat bestaande programma’s niet eens konden worden afgemaakt. Naast bezuinigingen is het ook zorgelijk dat kinderrechten nauwelijks in politieke debatten voorkomen. We zien daardoor dat kinderen geen prioriteit zijn op de politieke agenda. Dat vinden wij zorgelijk, kinderen zijn juist de toekomst!.’ De stichting Internationale Kinderhulp werkt vooral in het buitenland en heeft in sommige landen te maken met corruptie en oorlog. ‘In het buitenland hebben we soms met politieke instabiliteit te maken. Daardoor zijn we zelfs gestopt met onze projecten daar. In Congo zetten we juist door. Daar woedt een burgeroorlog. We hebben geluk dat ons project op een eilandje ligt.’ Defence for Children signaleert dat de belangen en rechten vaak vergeten worden. Carrie van der Kroon: ‘In Nederland zijn er veel wisselingen in de politiek, die de continuïteit van beleid belemmert. Wij zijn de continue factor waar het om kinderen gaat en brengen daarom de situaties van onrecht en kinderrechten steeds weer onder de aandacht. We overleggen daartoe vaak met rijksoverheid en gemeenten. ’ Het werken aan kinderrechten vergt een lange adem en kost soms jaren. Een voorbeeld: ‘We kregen veel klachten op onze helpdesk van kinderen die bij een kinderbeschermingsmaatregel tot uithuisplaatsing niet alleen van ouders, maar ook van elkaar werden gescheiden, in bijna 50% werden broers en zussen van elkaar gescheiden. De gescheiden uithuisplaatsing geschiedt om praktische redenen en met grote negatieve gevolgen voor de band tussen broers en zussen. Gezinnen zijn een belangrijke basis voor een goede jeugd. Kinderen moeten zoveel mogelijk bij elkaar blijven. Wij zijn in gesprek gegaan met het ministerie van justitie en de Tweede Kamer. Een wetswijziging is toegezegd en het is nu wachten op de nieuwe minister om het daadwerkelijk uit te voeren.’ Stichting Woord en Daad wil een stem geven aan mensen die wereldwijd niet gehoord worden. ‘Het beleid van Nederland of de EU kan contraproductief zijn zonder dat de politiek dat ziet. We vragen aandacht om beleid dat het welzijn van mensen in de weg staat aan te passen. Dat kan gaan om import van grondstoffen met een dubieuze herkomst, maar ook klimaatverandering en duurzame internationale handel. In Afrikaanse goudmijnen werken bijvoorbeeld vaak kinderen. Onze samenleving en regelgeving heeft impact op de meest kwetsbaren in landen die het minder hebben. Dat geeft verantwoordelijkheid.’’ Op dit thema is ook Terres des Hommes heel actief. Eva Notté: Producten die wij dagelijks gebruiken en steeds meer gaan gebruiken worden ook vaak gemaakt met grondstoffen die gewonnen worden door kinderarbeid. Er is financiering nodig om dit op de politieke agenda te houden.’

Financiële behoeften en toekomstplannen

Eva Notté ziet dat het lastig is om de continuïteit van programma’s te bewaren en te bouwen op eerdere investeringen. ‘Het liefst zien we natuurlijk genoeg financiering waardoor we meerdere jaren op dezelfde plek met dezelfde mensen echt aan een systeemoplossing werken. Dit is onze strategie. We willen geld nuttig besteden en niet stoppen in eenmalige projecten. Dan is het eigenlijk dweilen met de kraan open. Wij willen investeren in oplossingen van wereldwijde systemen die kinderen uitbuiting in stand houden. Daar is geld en tijd voor nodig.’ Vasili Triantos ziet dat er altijd extra middelen nodig zijn om alle projecten van zijn stichting goed te onderhouden. Daarnaast onderkent hij het belang in investeringen voor kostenbesparing zoals zonne-energie installaties. Bij een project in Mexico is er zonne- energie, maar werkt de installatie niet. Het repareren levert directe besparingen op en lagere operationele kosten. Dat geeft gelijk ruimte voor nieuwe projecten. Je hebt eigenlijk nooit geld en mensen genoeg om zaken in één keer te realiseren. We hebben ook te maken met vergrijzing en zoeken jonge donateurs en vrijwilligers.’ Bij Defence for Children is er behoefte aan een grotere Kinderrechtenhelpdesk. Carrie: ‘We werken met 6 collega’s aan zo’n duizend zaken per jaar en kunnen de vraag amper aan. Met het aantrekken van meer mensen en expertise kunnen we meer kinderen bereiken en helpen via de kinderrechtenhelpdesk en kunnen we nieuwe problemen beter signaleren en onderzoeken.’ Jonathan ziet de noodzaak tot meer actie tegen kinderuitbuiting wereldwijd, inclusief online seksueel misbruik waarbij onze focus ligt op het bereiken van die kinderen en preventie. Armoede speelt een rol bij uitbuiting van kinderen. Het sterker maken van families en pleeggezinnen is hierbij belangrijk als preventiemiddel. Ook als kinderen uit een traumatische situatie komen is een rustplek in een stabiele omgeving van belang.’

Een veilig ‘thuis’ is de basis van alles

De deelnemers benadrukken het belang van een veilig gezinsverband voor de ontwikkeling van kinderen. Het biedt ook een stabiele basis voor wees- en verlaten kinderen. Een veilige en stabiele omgeving is cruciaal voor een goede toekomst van kinderen. Het betaalt zich later voor 100% terug. Het is de basis voor een goede toekomst. Eva Notté sluit zich daarbij aan, maar voegt een belangrijke kanttekening toe: ‘Zelfs wanneer kinderen in een fijne en veilige omgeving opgroeien, kunnen zij nog steeds geraakt worden door de groeiende gevaren van de online wereld. Een warm thuis blijft een sterke beschermingsfactor, maar het is helaas niet altijd genoeg om alle digitale risico’s buiten de deur te houden. Ook daarom hebben wij blijvende inzet en financiering nodig om kinderen in Nederland en wereldwijd, te informeren, te begeleiden en te beschermen tegen allerlei risico’s, zowel in de echte wereld, als online.’